Badanie przeprowadzono w ramach projektu pt.: „Lokalne systemy innowacji społecznych na wsi”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (na podstawie UMO-2015/19/D/HS6/00690) realizowanego w latach 2016-2021.
Kierownikiem projektu była dr Katarzyna Zajda (Katedra Socjologii Wsi i Miasta, Instytut Socjologii, Uniwersytet Łódzki), wykonawcą dr Agnieszka Kretek-Kamińska (Katedra Metod i Technik Badawczych, Instytut Socjologii, Uniwersytet Łódzki).
Przedmiotem badania były cechy organizacji pozarządowych wyróżniające te, które posiadały doświadczenie we wdrażaniu innowacji społecznych.
Założono, że cechy te można wspierać, by zwiększać potencjał organizacji pozarządowych do wdrażania innowacji społecznych samodzielnie lub we współpracy z innymi podmiotami (tworząc tym samym lokalny system wdrażania innowacji społecznych).
Innowacje społeczne zdefiniowano jako nietypowe praktyki społeczne, alternatywne w stosunku do dominujących na danym obszarze (tj. na obszarze gminy wiejskiej) których celem jest wprowadzenie zmiany w obszarze rozwiązywania problemów społecznych.
Zadano pytanie: Jakie cechy wyróżniają wiejskie organizacje pozarządowe, które wdrażały innowacje społeczne?
Z reprezentantami organizacji pozarządowych przeprowadzono wywiad kwestionariuszowy. Dotyczył on:
1) cech organizacji, takich jak ich:
- wiek (czyli długość działania),
- zasoby ludzkie i finansowe (liczba osób wykazujących się ciągłą aktywnością w organizacji, zatrudnianie pracowników na umowę o pracę, zatrudnienie pracowników na podstawie umów cywilno-prawnych, korzystanie z pomocy wolontariuszy, roczny budżet organizacji);
2) współpracy organizacji z innymi podmiotami lokalnymi i pozalokalnymi (tj. usytuowanymi na obszarze gminy wiejskiej lub poza nią);
3) włączania mieszkańców w działania podejmowane na rzecz rozwiązywania dotykających ich problemów społecznych.
Pozyskano informacje o tym, czy badane organizacje pozarządowe wdrażały innowacje społeczne. W celu pozyskania tej informacji respondentom zadano pytanie: „Czy w celu rozwiązania problemów dotykających mieszkańców gminy organizacja realizowała jakieś działania, które można określić jako nietypowe, inne od powszechnie realizowanych przez inne podmioty (usytuowane na terenie tej gminy) działające na rzecz rozwiązania tego samego problemu społecznego?”;
Na podstawie uzyskanych danych zbudowano indeksy:
1) współpracy organizacji pozarządowych z lokalnymi podmiotami (IRW), takimi jak koła gospodyń wiejskich, ochotnicze straże pożarne, lokalna grupa działania, spółdzielnie socjalne;
2) współpracy organizacji pozarządowych z lokalnymi organizacjami pozarządowymi tzw. nowego typu (IWNGOs);
3) współpracy z lokalnymi instytucjami publicznymi (IWIP);
4) współpracy z organizacjami pozarządowymi (tradycyjnymi, jak i nowego typu) spoza gminy (IWNGOsE);
5) współpracy z instytucjami publicznymi spoza gminy (IWIPE);
6) włączania mieszkańców w działania na rzecz rozwiązywania dotykających ich problemów społecznych (IWM);
7) zasobów ludzkich i finansowych organizacji (IZLiF).
Współpracę zdefiniowano jako działania na rzecz wspólnie określonych celów. Współpraca mogła przybierać trzy formy:
- Tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym
- Współpraca przy realizacji konkretnych działań, projektów
- Współpraca przy tworzeniu i realizacji konkretnych działań, projektów
Dążono do ustalenia, które z wyżej wymienionych cech wyróżniają organizacje pozarządowe z gmin wiejskich, które posiadają doświadczenie we wdrażaniu innowacji społecznych, a zatem mogą pobudzać je do wdrażania innowacji społecznych samodzielnie, jak i we współpracy z innymi podmiotami.
W badaniu wzięło udział 400 organizacji pozarządowych usytuowanych na terenie gmin wiejskich O ich aktywności oraz cechach wypowiadali się respondenci – liderzy tych organizacji.Przeprowadzono z nimi wywiady kwestionariuszowe.
Do oceny zgodności rozkładów analizowanych zmiennych – z rozkładem normalnym zastosowano test istotności statystycznej Shapiro-Wilka. Na założonym poziomie istotności statystycznej alfa=0,05 wykazał on, że rozkład każdej z tych zmiennych – cech organizacji pozarządowych - różni się od rozkładu normalnego.
Istotność statystyczną różnic pomiędzy grupami badano za pomocą nieparametrycznego testu U Manna-Whitney’a dla dwóch prób niezależnych z poprawką dla rang wiązanych i wielkością efektu. Istotność statystyczną wyników przyjęto na poziomie α=0,05
