Zbiór zawiera 72 retrospektywne wywiady pogłębione z lat 1997–1998, zebrane w ramach projektu „Dawne i nowe formy ubóstwa – styl życia biednych rodzin”, zrealizowanego w IFiS PAN pod kierunkiem prof. Elżbiety Tarkowskiej. Celem projektu było zgromadzenie wiedzy na temat „nowej biedy”, związanej z transformacją, oraz biedy dziedziczonej z przeszłości. Projekt był częścią międzynarodowego badania na temat społecznej historii ubóstwa w krajach postkomunistycznych.
Elżbieta Tarkowska scharakteryzowała specyfikę badania następująco: „po pierwsze, właściwa mu perspektywa historyczna, pozwalająca na ujęcie obecnej biedy na tle jej przeszłych form oraz na odsłonięcie tkwiących w przeszłości jej korzeni oraz mechanizmów sprzyjających zjawisku dziedziczenia biedy; po drugie, perspektywa antropologiczna (kulturowa), umożliwiająca głęboki bezpośredni wgląd w indywidualne ludzkie losy, w dzieje rodzin i ich styl życia, w konkretne problemy, jakim stawiali i stawiają czoło ludzie żyjący w ubóstwie, w społeczny, kulturowy i subiektywny sens tych sytuacji”. (Tarkowska 2000, s. 27). Wśród inspiracji badawczych znalazły się: (1) case history of family Daniela Bertaux, (2) polska tradycja badań stylów życia, zapoczątkowana przez Andrzeja Sicińskiego, (3) tradycja oral history w ujęciu Paula Thompsona, (4) koncepcja wywiadów krzyżowych Oscara Lewisa i (5) postulaty mikrohistorii (historii codzienności i doświadczeń). Podstawową jednostką badaną była rodzina. W 23 przypadkach wywiadu udzieliły trzy osoby z tej samej rodziny, prawie zawsze z trzech różnych pokoleń. Pokolenie „średnie” było definiowane jako ubogie. Przeprowadzono także 4 pojedyncze wywiady. Starano się dotrzeć do zróżnicowanych przypadków ubóstwa w różnych częściach Polski, we wsiach i miastach różnej wielkości. Wielokrotnie korzystano z informacji ośrodków pomocy społecznej, które wskazywały potencjalnych badanych. Wśród respondentów ze średniego pokolenia większość stanowiły osoby z wykształceniem niepełnym podstawowym, podstawowym lub zawodowym, często bezrobotne, zwykle kobiety.
Podstawową techniką zbierania materiałów był wywiad swobodny ukierunkowany (oparty o dyspozycje dla badacza). Badaczy proszono też o szczegółowy opis przypadku i komentarz do niego (rezultat „obserwacji socjologicznej”); opisy te nie zachowały się.
W skład zbioru wchodzi wniosek o dofinansowanie projektu, adresowany do Komitetu Badań Naukowych. Zawiera on m.in. szczegółowy opis projektu.
Załącznikiem do zbioru jest transkrypcja wywiadu z dr hab. Hanną Palską, prof. IFiS PAN, dotyczącego badania "Dawne i nowe formy ubóstwa". Wywiad przeprowadzono w kwietniu 2017 roku.
___
Title: Old and New Forms of Poverty: The Lifestyles of Poor Families
Description: The collection contains 72 retrospective in-depth interviews from 1997–1998, gathered under the project entitled ‘Old and New Forms of Poverty: The Lifestyles of Poor Families’, conducted at the Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences, under the supervision of Prof. Elżbieta Tarkowska. The aim of the project was to collect insights about the ‘new poverty’, triggered by the country’s systemic transition, and the poverty inherited from the past. The project was part of an international study on the social history of poverty in post-communist countries.
Elżbieta Tarkowska characterised the nature of the study as follows: ‘First of all, it is based on the historical perspective, which allows us to capture the current poverty in the context of its past forms, and to uncover its inherent roots in the past, and mechanisms that are conducive to inheriting poverty. Secondly, there is the anthropological (cultural) perspective, allowing us to get a direct deep insight into individual human fates, the history of families and their lifestyles, specific problems faced by people living in poverty, and into the social, cultural and subjective meanings of these situations.’ (Tarkowska 2000, p. 27). The inspirations for this research endeavour included: (1) the case history of the family of Daniel Bertaux, (2) the Polish tradition of lifestyle research, initiated by Andrzej Siciński, (3) the oral history tradition of Paul Thompson, (4) the concept of cross-cutting interviews developed by Oscar Lewis, and (5) the postulates of micro-history (history of everyday life and experience). The family was the basic unit of research. In 23 cases, interviews were given by three people from the same family, nearly always from three different generations. The ‘middle’ generation was defined as poor. There were also four individual interviews. Efforts were made to reach differentiated cases of poverty in different parts of Poland, in villages and towns of various sizes. On many occasions, information from social assistance centres was used to identify potential respondents. The majority of the respondents from the middle generation had incomplete primary, primary or basic vocational education, many were unemployed, and most of them were women.
The basic data collection technique was a free-flowing guided interview (based on instructions for the researcher). Researchers were also asked for a detailed case description and a commentary on each case (the result of ‘sociological observation’). However, those descriptions have not survived to this day.
The dataset includes a grant application addressed to the Committee for Scientific Research [Komitet Badań Naukowych]. It contains, among others, a detailed description of the project.
The dataset is supplemented by a transcription of an interview with Professor Hanna Palska concerning the study 'Old and New Forms of Poverty.' The interview was conducted in April 2017.
