Niniejsze badanie jest piątym z kolei projektem przeprowadzonym w ramach cyklu badań kwestionariuszowych nad strukturą społeczną mieszkańców Łodzi. Podjęta w nim problematyka, podobnie jak w poprzednich badaniach (z lat 1965, 1967, 1976 i 1980), związana jest przede wszystkim z analizą różnych wymiarów obiektywnego zróżnicowania społeczno-zawodowego mieszkańców Łodzi i jego subiektywnych korelatów.
Opisywany projekt stanowi kontynuację i uzupełnienie poprzednich edycji „badań łódzkich”, zarówno pod względem podstawowych pytań i problemów badawczych, jak i przyjętej metodologii. Z tego względu najważniejsze bloki tematyczne uwzględnione w kwestionariuszu z 1987 są takie same, jak w poprzednich badaniach. Ponadto niektóre pytania sformułowane zostały identycznie, jak w kwestionariuszach z lat wcześniejszych, w celu zapewnienia porównywalności zebranego materiału. Aby uzyskać pełniejszą informację na temat percepcji przemian, jakie dokonywały się w strukturze społecznej w latach poprzedzających badanie, do kwestionariusza włączono dodatkowe pytania, dotyczące uprzywilejowanych grup społecznych.
Poruszana problematyka badawcza
Podstawowe problemy badawcze podejmowane w kolejnych badaniach mieszkańców Łodzi wiązały się z zainteresowaniem autorów projektu problematyką makrostruktury społecznej, a w szczególności zagadnieniem destrukturalizacji tradycyjnych i restrukturalizacji nowych układów uwarstwienia. Przyjęta w badaniach wielowymiarowa koncepcja struktury społecznej wiązała się ponadto z pytaniem o związek między głównymi elementami położenia społecznego (rozbieżności czynników statusu). Celem badań było m.in. ustalenie, z jakimi tendencjami mamy tu do czynienia i jakie są ich konsekwencje, jeżeli idzie o stosunek jednostek do panującego porządku społecznego. Wśród szczegółowych zagadnień poruszanych w niniejszych badaniach (jak również w poprzednich edycjach „badań łódzkich”) znalazły się ponadto:
1. Analiza nierówności między grupami społeczno-zawodowymi: w szczególności pod względem zróżnicowań dochodów, standardu materialnego i uczestnictwa w kulturze;
2. Wpływ wykształcenia i pochodzenia społecznego na społeczno-ekonomiczne położenie badanych jednostek i ich rodzin; stopień, w jakim kariery zawodowe spełniają podstawowe założenia modelu alokacji merytokratycznej
3. Charakterystyka zmian natężenia i barier międzygeneracyjnej ruchliwości społecznej;
4. Analiza różnorodnych relacji łączących wyróżnione w badaniu segmenty struktury społecznej: zarówno w sferze rzeczywistych zachowań (dobór małżeństw, kontakty towarzyskie), jak i percepcji wzajemnych związków między przedstawicielami różnych warstw społecznych;
5. Charakterystyka społecznej percepcji podziałów społecznych, w tym zwłaszcza przekonań na temat źródeł konfliktów oraz dokonywanych przez respondentów ocen własnej pozycji społecznej, kondycji materialnej rodziny i perspektyw własnych dzieci.
